همه چیز درباره خواص و مضرات قارچ

همه چیز درباره خواص و مضرات قارچ

قارچ گیاه بسیار زیبایی است که کودکان در نقاشیها کلاهی قرمز با لکه های سفید برای آن می کشند، اما آیا می دانید این نوع قارچ سمی است و نوع خوراکی آن نه تنها لکه ای ندارد بلکه کاملاً سفید است.

متخصصان تغذیه به خانواده ها توصیه می کنند که همیشه قارچ را در برنامه غذایی خود بگنجانند، زیرا قارچ به علت داشتن «ژرمانیوم» موجب افزایش انرژی و رفع خستگی در افراد می شود.

سابقه کشت قارچ

حدود دو هزار سال از کشت این سبزی در دنیا می گذرد. ژاپنی ها اولین کسانی بودند که آن را کشت کرده و مورد استفاده قرار دادند. آب و هوای گرم و مرطوب ژاپن زادگاه مناسبی برای این سبزی به حساب می آید.

قارچ در طب سنتی، مصارف بسیاری داشته است، به این ترتیب که در طب شرقی از آن استفاده های فراوانی می کردند، زیرا معتقد بودند که این سبزی برای قلب بسیار مفید است و مقاومت بدن را در برابر عفونتهای ویروسی افزایش می دهد، به علاوه یک ماده غذایی بسیار مناسب برای رفع خستگی است.

در طب چینی نیز قارچ مصارف گوناگونی داشته است، اما در قرن پانزدهم به دلیل امکان وجود سم و داشتن انرژی فراوانی که به این سبزی نسبت داده می شد، مصرف آن در میان مردم این کشور به شدت کاهش یافت.سابقه کشت قارچ در ایران به ۵۰ سال پیش برمی گردد و در حال حاضر، در حدود ۱۲۰ واحد تولیدی و پرورش قارچ خوراکی در کشور وجود دارد.

با اینکه هزاران نوع از این سبزی در طبیعت یافت می شود، اما تنها ۲۵ نوع از آن کشت و مورد استفاده قرار می گیرد.

شهرستانهای کرج، شهریار، ساوجبلاغ و نظرآباد به دلیل برخورداری از شرایط مناسب آب و خاک، قابلیت لازم را برای پرورش قارچ خوراکی دارند. در حال حاضر سرانه مصرف قارچ در کشور  ۱۵۰ گرم است، در حالی که این میزان در جهان، بیش از یک کیلو و ۵۰۰ گرم محاسبه شده است.

محققان معتقدند، حدود ۳۸ هزار نوع قارچ شناخته شده است که در میان آنها قارچ های سمی نیز وجود دارند. این سبزی به دلیل کالری پایین برای کسانی که قصد کاهش وزن دارند، مناسب است.

مطالعات نشان می دهد که هر ۱۰۰ گرم قارچ فقط ۱۲ کالری، انرژی دارد. قارچهای خوراکی کشت شده در کشور چهار دسته هستند، قارچ دکمه ای، صدفی، ژاپنی و چینی به علاوه سالانه  ۲۱ هزار تن قارچ خوراکی در استان تهران تولید می شود.

قارچ خوراکی جایگاه ویژه ا‌ی از نظر ارزش غذایی در بین محصولات کشاورزی در سراسر جهان دارد و در سالهای اخیر مصرف آن در جهان بسیار افزیش یافته است . ارزش غذایی بالا ، طعم و مزه مطلوب و سرعت و سهولت آشپزی با قارچ دلیل افزیش استقبال مردم از آن می‌باشد . قارچ خوراکی سرشار از انواع ویتامین‌ها‌، پروتئین، چربیهای محلول و کالری است . این ویژگیها باعث می‌شود قارچ در سبد غذایی همه افراد حتی افراد دارای رژیم‌های خاص غذایی نیز قرار گیرد. انواع مختلفی از قارچ‌های خوراکی در دنیا پرورش داده می‌شود که رایج‌ترین آن قارچ تکمه‌ای یا به اصطلاح علمی «آگاریکوس » است . این قارچ به عنوان غذای اصلی یا جنبی به شکل خام یا پخته در انواع پیش‌غذاها‌، سوپها، خوراکها، ساندویچ‌ها و سالادها مصرف می‌شود .

فواید بی شمار قارچ

قارچ یکی از سبزیهایی است که به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می کند. مطالعات اخیر در مؤسسه های تحقیقاتی غربی بیان می کند که قارچ با تحریک گلبولهای سفید موجب فعالیت هر چه بیشتر دستگاه ایمنی می شود.

مطالعات نشان می دهد که در قارچ دو نوع قند به نام های «ترهولوز» و «کیتین» وجود دارد که دریافت بالای آنها در بدن موجب تحریک سیستم ایمنی بدن می شود، به این ترتیب آنها مانع فعالیت ویروسها و باکتریها شده و از فعالیتهای زیانبار این میکروبها جلوگیری می کند.

این سبزی دارای مقادیر مناسبی «روی» است که وجود این ماده مغذی به حفظ سلامت سیستم دفاع بدن کمک فراوانی می کند.

جالب است بدانید قارچ دارای ترکیبی از گروه «فیتونوترینتهاست» که به نام «لنتینان» شهرت دارد. این ترکیب در قارچهای دکمه ای و صدفی یافت می شود و مانع رشد تومورهای بدخیم می گردد. به علاوه قارچ دارای مقادیر بالایی ویتامین C است و نیز سرشار از سلنیوم می باشد که فعالیت آنتی اکسیدانی دارد و از بروز سرطان کولون در افراد مستعد پیشگیری می کند.

مطالعات نشان داده است، مصرف مرتب قارچ موجب تنظیم میزان هورمون استروژن در خانمها شده و از بروز سرطان پستان جلوگیری می کند.

این سبزی باعث رقیق شدن خون نیز شده و مانند روغن ماهی به سلامت قلب و عروق کمک فراوانی می کند و با همین مکانیسم احتمال ابتلا به بیماریهای قلبی را کاهش می دهد.
همچنین این سبزی سرشار از فیبرهای غذایی به نام «کیتین» و «بتاگلوکان» است که هر دو پایین آورنده کلسترول بوده و به حفظ سلامت قلب کمک می کنند، به طوری که در هر ۱۰۰ گرم قارچ یک گرم فیبر غذایی وجود دارد و نیز در همین مقدار قارچ  ۳۲۰  میلی گرم پتاسیم موجود است که مصرف آن برای افرادی که از فشار خون رنج می برند، بسیار کمک کننده می باشد

قارچ دارای ۵/۱ ـ ۶ درصد پروتئین است که ۷۰ تا ۹۰ درصد آن جذب بدن می‌گردد همچنین به علت پایین بودن اسید اوریک آن بسیاری از پزشکان مصرف آن را برای سالمندان و مبتلایان به نقرس وبیماریهای مربوطه توصیه کرده‌اند .

ـ دارای ویتامین‌های B2 – B1-B12 – B6 – C  و H است که برای محافظت از پوست و ایجاد آلرژی در بـدن ، سلامت سیستم عصبــی، سلامت پوست و چشـم و بافتـهای بدن ، تشکیل اسیــدهای چرب ضروری در سیستم عصبی و ماهیچه‌ها ، درمان کم‌خونی و جلوگیری از بروز ضایعات در مغز و ستون فقرات نقش اساسی دارند که البته در صورت استفاده از روش‌های صحیح پخت‌، فریز و خشک کردن خواص تمام این ویتامین‌ها حفظ می‌گردد .

ـ حاوی مقادیر بسیار مناسبی از مواد معدنی شامل : پتاسیم ، فسفر، منگنز، مس، آهن و کلسیم می‌باشد .

ـ دارای درصد بسیار کمی چربی و کالری و مقادیر مطلوبی از لیستین که عامل پایین آورنده چربی خون است می‌باشد، بنابراین در رژیمهای لاغری بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرد .

ـ این غذای سلامت و تندرستی Health Food سرشار از انواع آنتی‌اکسیدانت‌ها از جمله « لنتیان » است که خاصیت ضد سرطانی دارند .

رهنمودهای کلی برای آشپزی با قارچ

شستشو و آماده‌سازی

ـ برای شستشوی قارچ آنها را در زیر آب سرد بگیرید تا ذرات خاک چسبیده به آن جدا شود و مانند هر گونه میوه ای می توان آن را با محلول ۱% نمک شستشو داد .

ـ بیش از یکی دو دقیقه در آب نماند زیرا به سرعت آب را جذب می‌کند .

ـ اگر محل برش در پایه قارچ کمی تغییر رنگ داشت می توان قبل از مصرف برش نازکی از آن را جدا نمود .

طرز نگهداری کوتاه مدت

ـ برای نگهداری قارچ به مدت چند روز در یخچال بهتر است از شستشوی قارچ تا قبل از مصرف خودداری نمایید و در صورت شستن حتما” آن را در جریان هوای خنک خشک کنید .

ـ بهترین راه برای تازه‌ماندن قارچ در یخچال، نگهداری آن در پاکت‌های کاغذی مخصوص میوه، در یخچال می‌باشد .

ـ بهترین درجه یخچال برای نگهداری قارچ یک درجه سانتی‌گراد بالای صفر است .

ـ با رعایت موارد فوق قارچ حداقل  به مدت ۱۰ روز در یخچال (دمی ۳-۲ درجه سانتیگراد) تازه مانده و تغییر شکل نمی دهد .

انواع بسیار زیادی از قارچ وجود دارد ، اکثر قارچ هایی که به صورت خود به خودی در طبیعت رشد می کنند سمی می باشد ، اما نوع خوراکی آن امروزه توسط شرکت های بزرگ تولید می شود. این ماده غذایی در چین و ژاپن طرفداران زیادی دارد.

تاکنون تحقیقات اندکی در مورد خواص قارچ انجام شده اما بررسی ها، حاکی از آثار دارویی قابل توجه آن در تقویت سیستم ایمنی بدن و درمان عفونت های ویروسی و انواع سرطان هاست. با دکتر رضا راست منش، متخصص تغذیه و رژیم درمانی و عضو هیات?علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در مورد ارزش غذایی این سبزی سفیدرنگ گفت وگو کرده ایم.

با توجه به اینکه گوشت قرمز گران شده توصیه می کنید قارچ را جایگزین آن کنیم؟

به هیچ وجه. یکی از باورهای غلط درمورد قارچ، نام بردن از آن به عنوان منبع غنی پروتئین است. قارچ تازه، حدود ۹۰ درصد یا حتی بیشتر آب دارد بنابراین میزان پروتئین، چربی و کالری آن بسیار ناچیز است. برخی خانواده ها با این پندار غلط، مبالغ زیادی را صرف خریدن قارچ می کنند وآن را جایگزین مناسبی برای گوشت می دانند درحالی که می توان همین هزینه را صرف تهیه منابع پروتئینی دیگر مانند تخم مرغ کرد.

پس با این توضیحات قارچ ماده غذایی با ارزشی نیست!

اشتباه نکنید! منافع قارچ را نمی توان نفی کرد چون منبع خوب ترکیب هایی به نام پورین و پریمیدین است و برای افرادی که دچار سوختگی های شدید یا سرطان هستند و لازم است سلول های از دست رفته شان سریع جایگزین شود، منبع غذایی خوبی است. از سوی دیگر، ما موادغذایی را فقط به خاطر دریافت انرژی و پروتئین مصرف نمی کنیم.

اگر قارچ را با سایر موادغذایی مصرف کنیم، ممکن است اسیدهای?آمینه آن کامل شود و ارزش غذایی اش افزایش پیدا کند؟

بله، نه تنها قارچ بلکه انواع مختلف مواد غذایی اگر با هم خورده شوند، ریزمغذی هایشان کامل می شود. وقتی موادغذایی مختلف مثل غلات، حبوبات، لبنیات، پروتئین و سبزی ها با هم مصرف می شوند، منابع کاملی از اسیدهای آمینه، ویتامین ها و موادمعدنی به بدن می رسد.

این موضوع حقیقت دارد که قارچ تنها منبع گیاهی ویتامین D است؟

نه! در واقع ارگوسترول نوعی استرول گیاهی است که در قارچ وجود دارد. این استرول باید وارد بدن شود و مسیر خاصی را در کبد طی کند و اگر کسی که این استرول را مصرف کرده، ۲۰ دقیقه تا نیم ساعت در معرض نور خورشید بماند، زیر پوستش ویتامین D ساخته می شود. پس قارچ ویتامین D ندارد، بلکه پیش ساز آن را دارد.

آیا ارزش غذایی قارچ ها با هم متفاوت است؟

نه، خواص آنها تقریبا یکسان است.

مصرف قارچ ممنوعیت یا محدودیت هم دارد؟

مصرف قارچ برای افرادی که اسیداوریک بالا و نقرس دارند، مضر است. برخلاف اینکه تصور می شود دلیل کم خونی، مصرف کم پروتئین و آهن است، بالا بودن اسیداوریک نیز می تواند باعث کم خونی شود. بالابودن اسید اوریک باعث سرکوب هورمون اریترپویتین می شود و کم خونی ایجاد می کند.

هنگام خرید قارچ به چه نکته هایی باید توجه کنیم؟

هرگز نباید خودمان اقدام به جمع آوری قارچ کنیم زیرا قارچ های سمی و غیرسمی آنقدر مشابه هم هستند که حتی گیاه شناسان بدون استفاده از دستگاه های میکروسکوپی و ابزارهای مخصوص نمی توانند آن دو را تشخیص دهند. باید قارچ را از مراکزی که مجوز دارند، تهیه کرد. از سوی دیگر، چون قارچ آب زیادی دارد امکان فساد، لزج و له شدگی آن بالاست. قارچ را می توان در یخچال بین ۳ تا ۷ روز نگهداری کرد اما بیش از این مدت به مرور لزج می شود و ترکیب هایی آزاد می کند که برای افرادی که دچار سردرد میگرنی هستند، مضر است.

و بهترین شیوه طبخ قارچ؟

بهترین نوع طبخ قارچ، تفت دادن و پختن آن در آب خود قارچ است. در این صورت، قارچ بافت خود را حفظ می کند. قارچ آب زیادی دارد و حین تفت دادن خود آب می اندازد پس نیازی نیست به آن آب اضافه کنیم.

همه چیز درباره خواص و مضرات قارچ