همه چیز درباره خواص و مضرات نمک

همه چیز درباره خواص و مضرات نمک

نمک یکی از مواد غذایی ضروری برای بدن است و به عملکرد صحیح بدن و مغز کمک می کند، البته باید بسیار مراقب بود که مصرف زیاد نمک می‌تواند خطرات بی‌شماری برای بدن داشته باشد.

بزرگان دین اسلام در راستای سفارشات خود برای تامین سلامت جسمانی انسان‌ها به نکات ریزی توصیه کرده‌اند که عمل درست و به دور از افراط و تفریط به آن‌ها می‌تواند سلامت ما را تضمین کند یکی از این سفارش‌ها درباره خوردن نمک، آثار و فواید آن به ویژه آغاز کردن و پایان دادن غذا با نمک است که به آن‌ها اشاره می‌کنیم.رسول گرامی اسلام(صلی الله علیه وآله) درباره این‌که آغاز کردن و پایان دادن غذا با نمک چه فوایدی دارد؟ فرمودند: “هر کس غذای خود را با نمک آغاز کند و با نمک به پایان ببرد، از ۷۲ درد – که جذام و بَرَص(پیسی) از آن جمله است – در امان می‏‌ماند.

امام علی(علیه السلام) می‌فرمایند: “غذای خود را با نمک آغاز کنید. اگر مردم آنچه را در نمک هست می‏‌دانستند، آن را بر تریاقِ تجربه‏ شده برمی‏‌گزیدند، هر کس غذای خود را با نمک آغاز کند، ۷۰ درد و نیز دیگر دردهایی که فقط خداوند از آنها آگاه است، از او می‏‌رود.

امام باقر(علیه السلام) نیز فرمودند: “خداوند به موسی بن عمران علیه‏‌السلام وحی کرد که: «به طایفه‏‌ات بفرمای که (غذای خود را) با نمک آغاز کنند و با نمک به پایان ببرند، و گرنه جز خویش را نکوهش نکنند».

امام کاظم(علیه السلام): “سفره‏‌ای که در آن نمک نباشد، بی‏‌برکت است. آغاز کردن غذا با نمک، برای تن‏درستی، بهتر است.

پیامبرگرامی اسلام درباره این‌که کدام خوردنی است که از ۷۰ بیماری جلوگیری می‌کند؟ می‌فرمایند: “خداوند عز و جل به موسی بن عمران، وحی فرستاد که: «غذا را با نمک، آغاز کن و با نمک، پایان ده؛ چرا که در نمک، درمان ۷۰ درد است که کمترین آن‌ها، دیوانگی، جذام، پیسی، گلودرد، دندان‏‌درد و شکم درد باشد.

پیامبر خدا(صلی الله علیه وآله): “در سفارش‏‌های ایشان به امام علی(علیه السلام): ای علی! غذا را با نمک، آغاز کن و با نمک، پایان ده؛ چه، هر کس غذای خویش را با نمک آغاز کند و با نمک پایان دهد، از ۷۲ نوع از انواع بلا که جذام، دیوانگی و پیسی از آن جمله است، به دور باشد.

همچنین پیامبرگرامی اسلام درباره این‌که کدام خوردنی است که از ۷۰ بیماری جلوگیری می‌کند؟ می‌فرمایند: “خداوند عز و جل به موسی بن عمران، وحی فرستاد که: «غذا را با نمک، آغاز کن و با نمک، پایان ده؛ چرا که در نمک، درمان ۷۰ درد است که کمترین آن‌ها، دیوانگی، جذام، پیسی، گلودرد، دندان‏‌درد و شکم درد باشد.

آشنایی با مضرات مصرف زیاد نمک,کاهش مصرف نمک، سریعا باعث کاهش فشار خون بالا می شود و اگر همیشه به مقدار کم نمک مصرف شود، فرد با افزایش سن دچار فشار خون بالا نخواهد شد.

نمک چه نقشی در بدن دارد؟
نمک یکی از مواد مورد نیاز برای سوخت وساز مواد غذایی در بدن، انتقال پیام های عصبی و کارکرد صحیح عضلات است.

این ماده به مقدار محدود مورد نیاز بوده و مصرف متعادل آن لازم است. به طور مثال در هنگام اسهال و استفراغ و یا فعالیت شدید بدنی و در هوای گرم با مصرف کمی نمک می توان املاح از دست رفته بدن را جبران کرد.

چه مقدار نمک بخوریم؟
در حال حاضر مصرف نمک که بویژه در غذاهای آماده به میزان زیاد مورد استفاده قرار می گیرد در کشور ما بالا است. طبق توصیه سازمان بهداشت جهانی، حداکثر مقدار مصرف روزانه نمک پنج گرم است. این درحالیست که میزان مصرف نمک در کشور ۲ تا ۳ برابر این مقدار برآورد شده است.

نمک دریافتی شامل نمک نمکدان، نمک موجود در مواد غذایی و نمک اضافه شده به غذا در زمان طبخ است.

مصرف زیاد نمک یا غذاهای شور چه عوارضی را به دنبال دارد؟
در صورتی که نمک به مقدار مناسب مصرف شود و کلیه ها هم سالم بوده و عملکرد خوبی داشته باشند نمک مورد نیاز بدن تامین می شود،

اما در صورت تداوم مصرف زیاد نمک و مواد شور و یا اختلال در کارکرد کلیه ها یا یکی از سیستم های مربوط به دفع،نمک اضافی موجب تجمع آب در بدن شده و ایجاد ورم در تمام و یا قسمت هایی از بدن می شود.

مصرف زیاد نمک و غذاهای شور از عوامل موثر بر افزایش فشار خون و بروز بیماری های قلبی – عروقی به ویژه در افرادی که سابقه این بیماری ها را در خود یا خانواده دارند،

می شود. طبق تحقیقات مشخص شده است که دریافت زیاد نمک علاوه بر افزایش فشار خون، اثرات مضر دیگری نظیر سکته قلبی، پوکی استخوان، سرطان معده، آسم و … نیز بر سلامت دارند.

– مصرف زیاد نمک و سکته های قلبی
مقدار مصرف نمک با میزان شیوع سکته قلبی در جامعه مرتبط است. علاوه بر اینکه نمک باعث افزایش فشار خون می شود، به نظر می رسد به طور مستقیم و بدون اینکه اثری بر فشار خون داشته باشد، باعث سکته قلبی نیز می شود.

– نمک و سرطان معده
کاهش مصرف نمک، خطر شیوع سرطان معده را کاهش می دهد. در مطالعه کشورهای مختلف در جهان، ارتباط نزدیکی بین مقدار مصرف نمک و تعداد افراد مبتلا به سرطان معده آشکار شده است. در مناطقی که مردم نمک کم مصرف می کنند، شیوع سرطان معده کمتر است.

– ارتباط مصرف زیاد نمک و پوکی استخوان
نمک زیاد، کلسیم را از استخوان ها جدا می کند و باعث دفع آن از ادرار می شود. به همین دلیل باعث نازک شدن و پوکی استخوان می شود، در نتیجه با افزایش سن، استخوان ها به راحتی می شکنند. برای کاهش خطر پوکی استخوان، مصرف نمک باید کاهش یابد.

– مصرف زیاد نمک و آسم
مصرف نمک زیاد، شرایط آسم را تشدید می کند، یعنی اگر مستعد ابتلا به آسم هستید، به طور غیرمستقیم، بیماری شما را وخیم تر می کند. مطالعات متعدد نشان داده اند که کاهش مصرف نمک، همراه با سایر عوامل درمانی آسم، در بهبود این بیماری موثر و مفید است.

– نگهداری مایعات بدن
مصرف نمک زیاد، باعث افزایش احتباس مایعات در بدن می شود.کاهش مصرف نمک در این شرایط، حدود ۲ لیتر از مایعات بدن (۲کیلوگرم از وزن بدن) را کاهش می دهد. در بسیاری از زنان که دچار ورم قوزک پا و تنگ شدن انگشتر در دست شان هستند، با کاهش مصرف نمک در غذای خود، ورم بسیار کاهش می یابد.

چگونه نمک کمتری مصرف کنیم؟
شما به روش های زیر می توانید نمک کمتری مصرف کنید:
۱- غذاهای کم نمک را انتخاب کنید و یا غذاها را با مقدار نمک کمتری تهیه کنید.
۲- سر سفره غذا نمکدان را حذف کنید.

۳- برای طعم دادن به غذاها، به جای نمک از چاشنی هایی مانند سرکه، آبلیمو، سیر، پیاز، سبزی های معطر و سایر ادویه ها استفاده کنید.

۴- تا حد امکان از مصرف غذاهای صنعتی (غذاهای آماده و کنسروها) که نمک زیادی دارند اجتناب کنید.

۵- سعی کنید نان های کم نمک یا بی نمک استفاده کنید.توجه داشته باشید که مقدار نمک موجود در نان معمولا زیاد است.

۶- سعی کنید مواد غذایی تازه و طبیعی بخورید و مصرف مواد غذایی شور، دودی و ترشی ها را کاهش دهید.

۷- برای کم کردن مقدار نمک پنیرها، آنها را قبل از مصرف در آب بخیسانید.

۸- برچسب های روی بسته مواد غذایی را برای دانستن مقدار سدیم (ماده اصلی نمک) مواد غذایی، مطالعه کنید.

۹- آجیل ها و مغزها (مانند بادام و پسته) را بصورت بی نمک یا خام (شور نشده) مصرف کنید.

۱۰- مهمترین دلایل مصرف زیاد نمک، عادت به طعم شور است. پس مطمئن باشید با کم کردن مقدار نمک مصرفی خود، در طول زمان به طعم کم نمک هم عادت می کنید.

فواید و مضرات نمک

نمک یکی از مواد غذایی ضروری برای بدن است و به عملکرد صحیح بدن و مغز کمک می کند. اما مصرف زیاد نمک می تواند خطرات بیشماری را برای بدن داشته باشد. این خطرات در افرادی که فشار خون بالایی دارند، به مراتب بیشتر است.

اثرات مفید نمک برای بدن:

۱- بیشترین اثر مفید نمک، ثابت کردن ضربان غیر عادی قلب است و به تنظیم فشار خون می کمک می کند.

۲- خارج کردن اسیدیته زیادی که در بدن به وجود آمده است.

۳- حفظ تعادل مقدار قند خون

۴- فراهم ساختن انرژی لازم برای بدن

۵- کمک به عملکرد صحیح سلول های عصبی

۶- جذب مواد مغذی

۷- صاف و نرم کردن حنجره و جلوگیری از چسبناک شدن مخاط که معمولا در تنگی نفس دیده می شود.

۸- برای بیماری زکام و سینوزیت بسیار مفید است.

۹- نمک یک آنتی هیستامین طبیعی می باشد.

۱۰- جلوگیری از کرامپ یا گرفتگی عضلانی

۱۱- جلوگیری از ریزش بزاق در حین خوابیدن

۱۲- برای ساخت استخوان مهم است. یکی از مهم ترین دلایل پوکی استخوان، کمبود نمک و آب می باشد.

۱۳- برای تنظیم خواب مهم است و به عنوان یک هیپنوتیسم طبیعی عمل می کند.

۱۴- نمک قسمتی از درمان بیماران دیابت ی می باشد.

۱۵- استفاده از نمک بر روی زبان، موجب توقف سرفه های خشک می شود.

با این همه خواص مفید، چرا نمک زیاد، برای بدن مضر است؟

نمک از املاح سدیم و کلر تشکیل شده است. در بزرگسالان، هنگامی که مقدار سدیم دریافتی زیاد باشد، بدن آب زیادی را نگه می دارد و مقدار مایعات جمع شده در بدن بسیار زیاد می شود.

بسیاری از دانشمندان بر این باورند که همین عامل باعث پرفشاری خون می شود و این خود عاملی است برای بیماری قلبی و سکته، زیرا این مقدار زیاد مایعات در حین عبور از قلب به اعضای بدن می روند و باعث خستگی  و درد در اندام ها می شوند و این خود عاملی است برای ظاهر شدن بیماری کرونری(انسداد رگ های قلب).

در بدن بزرگسالان، مقداری از نمک دریافتی از طریق کلیه ها و بوسیله ادرار کردن از بدن خارج می شود. اما در بدن نوزادان، کلیه ها هنوز توانایی کافی برای خارج کردن نمک از بدن را ندارند.

این را بدانید که به نوزادان(به خصوص تا ۴ ماهگی)، غذای پُر نمک ندهید، زیرا در بدنشان جمع می شود و چون نمی تواند خارج شود، باعث بیماری کلیه، کبد ، آسیب به مغز می گردد و در شرایط حاد به مرگ نوزاد می انجامد. به همین دلیل، متخصصان تغذیه سفارش به دادن شیر مادر و یا شیرخشک به نوزادان می کنند.

نمک باعث افزایش یا کاهش وزن می شود؟

نمک موجب افزایش یا کاهش وزن نمی شود. در واقع نمک هیچ کالری ندارد.

مصرف زیاد نمک، به دلیل نگه داری بیش از حد آب در بدن، باعث افزایش وزن موقتی می گردد و برعکس آن، مصرف کم نمک، به خاطر بیرون کردن آب از بدن، می تواند موجب کاهش وزن موقتی شود.

جالب است بدانید که اکثر غذاهای رژیمی، بدون نمک هستند و کاهش وزن ایجاد شده در این رژیم ها، فقط به خاطر دفع مقدار زیادی آب از بدن می باشد و اگر بعد از این رژیم، از غذاهای دارای نمک استفاده کنید، به همان وزن قبلی خود می رسید!

مقدار زیاد نمک در غذا، باعث افزایش کالری و کاهش فیبر غذایی می شود و این غذا به طور کلی مشابه غذاهای حاضری و آماده (FAST FOODS) است.

چه مقدار نمک برای بدن مضر نیست؟

متخصصان مصرف حداقل ۶ گرم نمک در روز را توصیه می کنند. ولی در کودکان این مقدار باید خیلی کم شود.

تخمین زده شده که اگر ۲-۱ گرم نمک در روز مصرف شود، میزان بیماری های قلبی به صفر می رسد.

سن                    مقدار نمک توصیه شده
بزرگسالان       ۶ گرم در روز
۱۴-۱۱ سال     ۶ گرم در روز
۱۰-۷ سال      ۵ گرم در روز
۶-۴ سال        ۳ گرم در روز
۳-۱سال         ۲ گرم در روز
نوزادان ۱۲-۷ ماه      ۱ گرم در روز
نوزادان ۶-۰ ماه     کمتر از ۱ گرم در روز

دانشمندان در این زمینه بسیار تحقیق کرده اند و به این نتیجه ی مهم رسیده اند که غذاهای خوشمزه دارای مقدار زیادی نمک می باشند و این خود عاملی است برای ابتلا به پوکی استخوان، تنگی نفس و سرطان معده.

پیتزا، همبرگر و ساندویچ سوسیس بیشتر از ۱ گرم نمک دارند و این مقدار ۳/۱ مقدار توصیه شده برای کودکان ۶-۴ سال است.

بعضی از شیرینی ها و کورن فلکس ها(نوعی غذای صبحانه) بیشتر از یک بسته چیپس یا پفک، نمک دارند.

نکات ضروری برای محدود کردن نمک در بدن

سر سفره غذا از نمکدان استفاده نکنید.

برچسب های مواد غذایی را حتما بخوانید تا از میزان نمک موجود در آنها مطلع شوید.

مقدار زیادی سبزیجات و میوه جات تازه مصرف کنید. غیر از اثرات مفید مصرف میوه ها و سبزیجات، پتاسیم موجود در آنها باعث تعادل نمک می شود.

بهتر است نمک را کم مصرف کنید، اما اگر می خواهید آن را در غذا بریزید، نمک را در آخرین مرحله پخت، به مقدار خیلی کم اضافه کنید.

ورزش کنید.

خداوند نعمت های بیشماری برای ما آفریده است، ما نباید در هیچ موردی (حتی غذا خوردن) اسراف کنیم و زیاده از حد مصرف نماییم، چرا که عواقب و اثرات بد آن بعدها مشخص می شود.

همه چیز درباره خواص و مضرات نمک